Planlamacı olarak bütçe yapmak belkide işimizin en temel görevi. Sonuçta bizler tüccar olarak görülmekteyiz. En az parayla en çok kar getirecek dengeyi kuran kişi. Peki biz terazinin bu kadar dengeli olmasını sağlarken neler yapıyoruz gelin birlikte gözden geçirelim. Tabi ki örneklem üzerinden ilerleyeceğiz bu sefer çorap yerine Limon satan bir işletmeciyiz. Hazırsak başlıyoruz.
Limonage firmasının yıllık ve sezonluk bütçesini yapan bir plannersın.
Bu şirket 5 yıldır bu sektörde. İnternette ve büyük avmlerde mağazaları var ve bunların sayısı 10. Her sene büyüme yüzdesi 10%. Bu sene farklı olarak 20% lerde büyümeyi hedefliyor ve yeni 2 mağaza daha açıcak aynı zamanda internet sitesindeki ciro hedefinide büyütmek istiyor.
Bir planner olarak sezon bütçesi yaparken geçmiş dönemdeki satışları ve yapılan kampanya/indirim verileri incelemek gerekir. Kaç tip ürün mağaza stoklarına eklemiş kaçından performans almışsın kontrol edip option plan yapman gerek.
Option plan yaparken mağazalarda konumlandıracağın alanları iyi belirlemek gerekir. Ürünlerin kaçı rafta kaçı kasada sergilenicek ve ne kadar bir sürede stok çevirecek bunlarıda plan yaparken hesaba katmak gerekir.
Plan yaparken beklentilerimiz şu şekildedir?
-Nasıl satışlarımı arttırırım?
-Nasıl karlılığımı arttırabilirim?
-Kaliteli ürünü nasıl daha ucuza mal edebilirim?
-Stoğa ayrılan parayı nasıl azaltırım?
Tüm bunlar için doğru matrisi kurmak zorundayız. Ürünü satarkende alırkende kar etmemiz gerekmektedir özellikle bu dönemde dövizin bu kadar dalgalanmalı geçtiği bir zamanda iyi denklemler kurmak gerekir.
Bütçeler 2 şekilde yapılabilir. Tümden gelim ya da Tüme varım.
Tümden gelim; Şirketin üst yönetim tarafından şirketin büyüme hedefine göre kategori bazında vermiş olduğu bütçe rakamıdır. Detaylardan çok şirketin hedeflediği büyüme oranına göre şekillenir.
Tümevarım; Şirketin option detayından üst rakam bütçesine ulaştığı bir bütçe rakamıdır.Ürün çeşit detayında hatta option detayında çalışma yapılarak o dönem elde edilecek kar/zarar, alım bütçe, alım adet verilerinin hesaplandığı yöntemdir.
Önemli olan bu iki yöntem sonunda aynı veriyi yakalayabilmek. Tek başına ikisi bir şirketin bütçesini belirleyemez.
Satış bütçesi yapılırken;
-Satış adeti hedefi
-Satış tutar hedefi
-Brüt kar hedefi % belirlenir.
Bu çalışma yapılırken gelecek yıl için;
-Satış adet bütçesi
-Ortalama ilk Psf
-Ortalama indirim oranı ve ortalama mark up
-Haftalık bütçe dağılımları yapılarak bütçe çalışması sonlanır.
Satış adet bütçesi, adından belli olduğu gibi gelecek yıl planladığın alım adetin gerçekleşecek satış adetidir.
Ortalama PSF belirlenirken, önemli olan müşterinin psikolojik fiyat algısı ile doğru orantılı olmalıdır. Bir önceki yıldaki fiyattan çok farklılıklar olmamalı. Alım fiyatındaki olası değişikliklerin etkisi düşünülmüş olmalı.
Ortalama İndirim oranı belirlenirken, bir önceki yıl hangi hafta ne oranında indirim verildiğine bakılmalı. Özel durumlar, yapılan kampanyalar bunların hepsi gözden geçirilerek bu veri işlenmeli. Aynı zamanda yeni belirlenen PSF ve karlılık hedefine uygunluğuna bakılmalı.
Bütçede bir diğer önemli konu ise Range Plan.Range ürünün üzerindeki değişkenliklerine göre müşterinin alım eğilimini etkileyen bir detaydır. Bu plan yapılmadan satış bütçesi yapılması dönem sonunda hedeflediğimiz bütçenin tutmamasına büyük ölçüde etki eder. Range plan yapılmadığı durumda müşterinin beğendiği ürünleri üretmemiş hatta yatırım yapılmaması gereken performansı düşük ürünlere para yatırarak bir alım gerçekleştirmiş olabiliriz. Bu sebepten dolayı range planı yapılırkentüm detaylar belirlenerek ilerlenilmelidir.
Range Plan yaparken;
-Müşteri ve rakip analizleri detaylı yapılmalı,
-Trend değişimi analizi mutlaka gözden geçirilmeli,
-Fiyat ve birim alım fiyatı değişiminin etkisini tespit edilmeli,
-Alınan derslere göre hareket edilmeli.
Satış bütçesi yaparken bir önceki seneye göre daha iyi bir kar elde etmek için buying ile beraber;
-Koleksiyon iyileştirmelerine odaklanılır
-Fiyat iyileştirme , koleksiyon içinde gel gel etkisi yaratacak fiyatların konumlandırılması,
-Asorti dağılımındaki değişimler, daha çok satan bedenlere göre dağılım vermek,
-İkame ürün veya ürün çeşitleri eklenmesi,
-Sevkiyat durumu, mağaza analizleri,
-İndirim oranları gibi verilere odaklanılır ve bu veriler ile yeni sezon bütçemizin akıbetini şekillendirebiliriz.
Bütçe çalışmaları NŞA düzeyinde yapılarak ilerlenir fakat bilinmelidir ki yapmış olduğumuz bütçe sezon içinde etkileneceği bir çok durum oluşabilir. İklim koşulları,ekonomikve siyasi krizler,doğal afetler, vergiler,kotalar,yasal düzenlemeler,değişen ekolojik durumlar,trendler,ürün birim fiyatı vb gibi bir çok faktör yapmış olduğumuz bütçeyi etkileyebilecektir.
Satış bütçesi yapılırken;
-Sayısal analizler,
-MağazaZiyaretleri,Müşteri geribildirimleri
-Rakip analizleri,
-Gerçekleşen iklim koşulları,
-Swot analizleri,
-Beklenen trendler,
-Fiyat stratejileri,indirim/kampanya stratejileri dikkat edilmesi gerekir.
Son olarak bütçe yapılırken olmazsa olmazlarımız;
-Bütçe yapılırken tüm veriler LFL olarak incelenip yapılmalı.
-Yeni mağaza etkisi mutlaka bütçe yapılırken yansıtılmalı (yeni mağaza verileri için benzer mağaza eşleşmesi yapılmalıdır)
-Final bütçe her zaman Virman dahil bütçedir.
-Ürünün option planları dengeli olmalı
-Alt/Üst dengesi gözetilmiş olmalı
-Model bütçe ile doğrulanmalı,
-Ürün çeşit detayında potansiyel satışları dengeli olmalı,
-Özel dönemler detayında kontrol edilmiş olmalı(hafta detayında bütçe yapıldığında önem vaat etmektedir)
-Zorlayıcı bir bütçe olmalı. Şartları zorlayacak bir hedef verilerek ulaşılmalı.
Tüm detayları gözden geçirdiğimize göre artık Bütçe yapmaya başlayabiliriz. Bu adımlar ile yapılmış olan bütçenin tutmaması olasıksız:) Yeni sezonda LİMONAGE bomba gibi geliyor hazır olun gıda piyasası..
Bir sonraki yazıya kadar…
Yazarın Notu: LİMONAGE hayal ürünüdür gerçekte böyle bir firma yoktur.